فریده ریحانی، روزنامه‌نگار در یادداشتی برای صفحه ناظران با اشاره به ضرب الاجل فیفا برای ورود زنان به استادیوم های فوتبال درباره تلاش هایی که برای ورود زنان در سال های پس از انقلاب انجام شده نوشته است.
ضرب الاجل فیفا به فدراسیون فوتبال ایران برای ورود زنان به استادیوم به پایان رسیده است. مسابقات لیگ برتر فوتبال در ایران از چند هفته دیگر شروع خواهد شد و تیم ملی فوتبال از مهرماه می‌بایست در مسابقات مقدماتی جام جهانی به میدان برود. بعد از سال‌ها مبارزه و پافشاری زنان برای بدست آوردن حق ورود به استادیوم و بی‌توجهی مسئولان به این خواسته، حالا فدراسیون جهانی فوتبال به ایران اولتیماتوم داده است که حل نشدن این مشکل می‌تواند به بهای کنار گذاشتن فوتبال ایران از جام جهانی بعدی باشد.
ایران در حال حاضر تنها کشوری است که زنانش اجازه ورود به ورزشگاه را ندارند، به همین دلیل فیفا در نامه رسمی‌ای که برای فدراسیون فوتبال ایران ارسال کرد از آنان خواست تا ۲۴ تیرماه، گزارش مقدماتی درباره اقداماتی که برای حضور زنان در مسابقات مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲ انجام دادهاند را ارائه کنند.
اینفانتینو که پیش‌تر در جریان برگزاری مسابقه فینال لیگ قهرمانان آسیا در ایران حضور پیدا کرده بود، در گزارش سه سال و چهارماههای که در ابتدای سال جاری ارائه داده است، یکی از دستاوردهای خود را ورود زنان به استادیومها در ایران بعد از چهل سال عنوان کرده است.
این نامه ۱۲ روز پس از دیدار دوستانه ایران و سوریه در ورزشگاه آزادی ارسال شد. روزی که گروهی از زنان باردیگر برای تماشای دیدار دوستانه تیم ملی به ورزشگاه آزادی رفتند، اما با ضرب و شتم و بازداشت و توهین مواجه شدند. رئیس فیفا با اشاره با دستگیری دختران و بازداشت چندین ساعته آنان، این امر را ناامیدکننده خوانده و آن را برخلاف قولی که رئیسجمهور روحانی پیش‌تر به او داده بود، دانسته است.
اینفانتینو در این نامه آورده است که فوتبال ایران می‌تواند جام جهانی زنان در فرانسه را الگوی خود قرار داده و حضور زنان در ورزشگاه‌ها را آزاد کند. رئیس فیفا با اشاره به چالش‌های فرهنگی در ایران در نامه‌اش نوشته که این نه تنها به خاطر پیشرفت زنان در جهان بلکه جزو اصول اساسی اساسنامه فیفا است که می‌بایست محقق شود.
از کمپین روسری سفیدها تا هشتگ # زنان_ورزشگاه
زنان در ایران پس از انقلاب اسلامی، هرگز اجازه ورود آزادانه به ورزشگاه را به دست نیاورده‌اند. اولین حضور زنان در ورزشگاه به مراسم استقبال از تیم ملی فوتبال در آذرماه ۷۶ برمیگردد. پس از صعود دراماتیک تیم ملی به جام جهانی ۹۸ و تساوی در مقابل استرالیا، زنان توانستند به همراه مردان در مراسم استقبال از تیم ملی در ورزشگاه آزادی حاضر شوند، پس از آن اما دوباره همه چیز به سر جای خود برگشت. زنان پشت درهای استادیوم ماندند و ورزشگاه‌های ایران همچنان مردانه باقی ماند.
پس از آن در سال ۱۳۸۱، در جریان بازی ایران و ایرلند و ورود آزادانه زنان ایرلندی به ورزشگاه آزادی، اعتراضات به محرومیت زنان ایرانی بار دیگر بالا گرفت. پس از آن شماری از فعالان زن در ایران با تشکیل کمپینی خواستار ورود به استادیوم شدند. آنان در جریان چند بازی، مقابل استادیوم آزادی رفتند و با وجود برخوردهای تند و خشن از این خواسته کوتاه نیامدند.
کمپین روسری سفیدها در سال ۸۴ و در جریان بازی ایران و بحرین در مسابقات مقدماتی جام جهانی که سیدمحمدخاتمی نیز در ورزشگاه حضور داشت، با تدارک تجمعی اعتراضی در مقابل استادیوم آزادی و استفاده از فرصت حضور خبرنگاران خارجی با شعار “سهم من، نیمی از آزادی” در مقابل استادیوم آزادی حاضر شد و پس از کش و قوس‌های فراوان بالاخره توانست مجوز حضور در ورزشگاه را بدست آورد. حدود بیست زنی که پس از سال‌ها مبارزه توانسته بودند در آن بازی در ورزشگاه آزادی حاضر شوند، نوید این را می‌دادند که پس از آن مسئولان وقت تلاش بیشتری را برای حل این مساله انجام دهند، اتفاقی که رخ نداد و دوباره درهای ورزشگاه‌ها به روی زنان بسته ماند.
این محدودیت نه تنها در ورزشگاه‌های فوتبال برداشته نشد بلکه در سال‌های ابتدایی دهه نود، بازیهای والیبال و بسکتبال نیز که تا پیش از آن امکان حضور تماشاچیان زن در آن مهیا بود، به لیست ممنوعیتهای وزارت ورزش افزوده شد. گفته می‌شد ارسال تصاویری از شادی زنان در جریان مسابقات والیبال برای برخی از مراجع در قم، باعث این تصمیم‌گیری بوده است. تصمیمی که هنوز با گذشت نزدیک به دهسال پابرجاست و زنان نمی‌توانند با خرید آزادانه بلیت در مسابقات والیبال و بسکتبال به عنوان تماشاگر حضور پیدا کنند.
همین مساله باعث شد تا در جریان مسابقات لیگ جهانی والیبال در سال ۱۳۹۳، بار دیگر گروهی از زنان در مقابل استادیوم آزادی حاضر شده و خواهان ورود به ورزشگاه شوند. این اعتراضات که با بازداشت شماری از زنان همراه بود، موجب شد تا فدراسیون جهانی والیبال نیز با حمایت از حق ورود زنان به استادیوم، برای والیبال ایران ضرب‌الاجل تعیین کند. این دستور فدراسیون جهانی اگرچه هنوز منجر به آزاد شدن ورود زنان به ورزشگاه نشده است، اما فدراسیون والیبال را ناچار کرد تا با انتخاب گزینشی زنان، جایگاهی را در ورزشگاه به آنان اختصاص دهد.
پرسروصداترین اتفاق سال‌های اخیر را می‌توان مربوط به بازی ایران و سوریه در شهریور ۹۶ دانست. آخرین بازی ایران در دور مقدماتی جام جهانی در حالی در ایران برگزار می‌شد که از هفته های قبل بحث حضور و یا عدم حضور زنان در استادیوم یکی از موضوعات پرتکرار فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بود. در ساعات اولیه بلیت‌فروشی آنلاین بازی نیز، امکان خرید بلیت بازی از سوی زنان مهیا بود و به همین دلیل بسیاری از زنان توانستند بلیت مسابقه را تهیه کنند.
روزهای پیش از بازی ایران و سوریه نیز برخی از کاربران فضای مجازی با راه‌اندازی هشتگ #ایران_سوریه_نوبت_ زنان، ایده زنانه کردن ورزشگاه آزادی در بازی ایران و سوریه را مطرح کردند، مسأله‌ای که البته واکنشهای مختلفی را در پی داشت. پس از آن با راه افتادن هشتگ #زنان_ورزشگاه، بسیاری از شبکه‌های اجتماعی به محلی برای همراهی با این خواسته زنان تبدیل شد.
در روز بازی اما در حالی که حدود بیست نفر از زنان به مقابل ورزشگاه آزادی رفته بودند، نیروهای انتظامی مانع از ورود آنان شدند. این درحالی بود که در همان زمان، زنان سوری بدون هیچ مشکلی و تنها با حمل پرچم کشور سوریه امکان ورود به ورزشگاه را داشتند.
پس از آن و با حضور پرسپولیس در فینال لیگ قهرمانان آسیا، فیفا از فدراسیون فوتبال ایران خواست تا امکان حضور زنان در بازی فینال را مهیا کند. فدراسیون اما به مانند همیشه با انتخاب گزینشی برخی از خبرنگاران ورزشی زن، شماری از بازیکنان تیم فوتبال زنان و خانواده‌های بازیکنان تیم ملی، سکوی مربوط به زنان را در روز مسابقه پر کرد و با نشان دادن آن به اینفانتینو مدعی شد که این امکان را مهیا کرده است.
سال گذشته و در جریان برگزاری مسابقات جام جهانی نیز، زنان پس از اما و اگرهای فراوان در نهایت توانستند دو بازی تیم ملی را در ورزشگاه آزادی و از طریق اسکوربورد تماشا کنند. برای بسیاری از زنان ایران این اولین تجربه حضور در ورزشگاه آزادی بود. روزی که بالاخره توانستند چمن ورزشگاه را نه از صفحه تلویزیون که از نزدیک ببینند.
این البته تمام داستان نیست، در دو سال گذشته دختران بسیاری نیز با تغییر چهره و با لباسها و ظاهر مردانه وارد ورزشگاه شده‌اند. انتشار تصاویری از آنان در مسابقات مختلف نشان می‌داد که مطالبه ورود زنان به استادیوم حالا تنها مربوط به بخشی از فعالان زن نیست و دخترهای عاشق فوتبال نیز وارد عمل شده و به طریق خودشان تلاش می‌کنند تا درهای ورزشگاه را به روی خود باز کنند.
از اتهام تندروی تا همراهی با حق ورود به استادیوم
پیگیری حق ورود زنان به ورزشگاه سالهاست که مورد توجه بخشی از فعالان جنبش زنان در ایران بوده است. از کمپین روسری سفیدها در سال ۸۴، تا بازی ایران و سوریه در شهریورماه ۹۶، چند نسل از فعالان زن برای این خواسته تلاش کرده، سرکوب شده و به زندان رفته‌اند. نتیجه این پافشاری حالا اثر خود را در جامعه نشان داده است. اگر در سال ۸۴، برخی معتقد بودند، اعتراض زنان در مقابل استادیوم آزادی تندروی است و می‌بایست از راه‌های دیگری به دنبال این خواسته بود، حالا حق ورود زنان به ورزشگاه‌ها، آنقدر بدیهی به نظر می‌رسد که از مسئولان و ورزشکاران تا روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی و بدنه جامعه را نیز با خود همسو کرده است.
هفته گذشته صفحه توییتر وبسایت طرفداری که یکی از سایتهای ورزشی پربازدید در ایران است در نظرسنجی از مردم خواست تا اعلام کنند که آیا با تعلیق فوتبال ایران تا زمان حل شدن مشکل ورود زنان به استادیوم موافق هستند یا نه. در این نظرسنجی که حدود هفت هزارنفر در آن شرکت کرده‌اند، ۹۳درصد گفته‌اند که با تعلیق فوتبال ایران موافقند و زمان آن رسیده است که یکبار برای همیشه این تبعیض به پایان برسد.
همه اینها نشان میدهد بالاخره پس از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب و حدود بیستسال از اولین اعتراضات دختران برای ورود به استادیوم، این مطالبه توانسته است مورد توجه جامعه قرار گیرد و تبدیل به دغدغهای عمومی شود. خواستهای که آنقدر بدیهی و ساده به نظر می‌رسد که از نظر برخی اولویت جامعه نیست اما در همان حال آنقدر ابتدایی است که حتی برای مسئولان فدراسیون و وزارت ورزش نیز چارهای جز همراهی باقی نگذاشته است.
هفته گذشته مهلت فیفا به فوتبال ایران به پایان رسید. فدراسیون فوتبال گفته است که مهدی تاج طی نامه‌ای به فیفا موافقت خود را با ورود زنان به ورزشگاه‌ها اعلام کرده است، با این حال مشخص نیست که این تنها موافقت شخصی رئیس فدراسیون فوتبال ایران است یا اینکه وی توانسته موافقت سایر ارگان‌های صاحب نظر در این زمینه را نیز جلب کند.
هرچه باشد، این روزها برای بسیاری از دختران عاشق فوتبال و زنانی که سال‌ها برای این مطالبه تلاش کرده‌اند، با التهاب و امیدواری سپری میشود. آیا زنان ایران بالاخره سهمی برابر از آزادی را به دست می‌آورند؟
منبع: بی‌بی‌سی فارسی