تحصیل افغانستانی‌‌ها در ایران کار آسانی نیست. سختی‌ها و سنگینی‌های تحصیلی در این کشور، سال‌هاست مهاجران افغان را از رفتن به دانشگاه‌ها به دور نگه داشته است. به تاز‌گی هم ۳۹ دانشجوی افغان در مقطع کارشناسی ارشد از ادامه تحصیل انصراف داده‌اند. وزارت علوم ایران تعهد سپرده بود که اگر آنان در آزمون ورودی کارشناسی ارشد موفق به گرفتن رتبه‌های یک رقمی و دو رقمی (زیر ۱۰۰) شوند، می‌توانند در دانشگاه‌های ایران به گونه رایگان تحصیل بکنند. این تعهد اما در حد یک حرف باقی ماند.
سال گذشته نیز شماری ازدانشجویان مهاجر افغان در ایران با سپری کردن آزمون ورودی کارشناسی ارشد، به دلیل شهریه‌های سنگین نتوانستند که درس بخوانند.
دانشجویان خارجی در ایران به شمول افغانان حتی آنانی هم که از دیر زمان در این کشور زندگی می‌کنند و مدرک‌های قانونی اقامت نیز دارند، باید در هر ترم از هفت تا ۹ میلیون تومان، شهریه بپردازند. چیزی که دانشجویان ایرانی، از ۲۰ تا ۳۰ درصد این هزینه را در هر ترم می‌پردازند.
هزینه‌های بلند بالای کمرشکن برای مهاجران
۳۹ دانشجوی مهاجر افغانستانی در ایران، به گونه‌ای گروهی خواسته‌‌اند که از ادامه تحصیل در دانشگاه انصراف دهند. اکنون مقام‌های وزارت علوم ایران گفته‌اند که بورسیه‌های رایگان به دانشجویانی داده خواهد شد که رتبه‌های اول تا سوم را گرفته باشند. این تعهد هم اما عملی نشده است.
یک دانشجوی افغان به نام مستعار علی‌رضا، به زمانه می‌گوید که با زیر پا رفتن تعهد وزارت علوم، تلاش‌ها و آرزوهایش هدر رفته‌اند.
علی‌رضا، دانشجوی کارشناسی ارشد، به زمانه می‌گوید:
«کارشناسی ارشد تنها یک آرزو ماند. شب و روز و با تیره‌روزی‌های مهاجرت، تلاش کردم که کارشناسی ارشد را تمام بکنم اما این تنها یک آرزوی دست نیافتنی ماند. پیش از ثبت‌نام در آزمون کنکور، تعهد سپردند افغان‌هایی که رتبه‌های یک یا دو رقمی بیاورند، می‌توانند شامل بورسیه شوند، اما عمل نکردند. من با همه سختی‌ها تلاش کردم و توانستم که رتبه مورد نظر را بیاورم اما حال همه چیز هدر شد.»
مهاجران افغان با مشکلات زیادی در ایران روبه‌رو هستند؛ به ویژه در بخش آموزش و پرورش.
در سال‌های پسین تهران به کابل تعهد سپرده بود زمینه‌های آموزش را برای مهاجران افغان فراهم خواهد ساخت، اما دیده می‌شود که این معضل هنوز پا برجاست.
در دوره‌های مکتب (مدرسه) تا اندازه‌ای این معضل حل شده است اما در مقاطع دانشگاهی، دانشجویان مهاجر افغان با سختی‌های فراوانی روبه‌رو هستند.
برخی دانشجویان افغان در مقطع کارشناسی ارشد، به زمانه می‌گویند که پرداخت هزینه‌های سنگین و گاهی هم به دلار و یورو، حتی دانشجویان ایرانی را نیز حیرت‌زده ساخته است.
میرویس ساحل، یکی از این دانشجویان است که در رشته روابط بین‌الملل دردانشگاه تهران، کارشناسی ارشد می‌خواند.
میرویس ساحل به زمانه می‌گوید:
«دانشجویان ایرانی ۱۵ تا ۳۰ درصد پولی را که ما می‌پردازیم، می‌پردازند. اما وقتی ما برایشان می‌گویم که هفت تا هشت میلیون تومان در هر تِرم می‌پردازیم، آنان با حیرت می‌گویند که وحشتناک است. آنان می‌گویند که شما چگونه این همه پول را پیدا می‌کنید تا هزینه تحصیل بکنید؟»
این دانشجویان سال‌هاست که با خانواده‌های خود درایران زندگی می‌کنند. پرداخت هفت تا ۹ میلیون تومان در یک ترم برای این دانشجویان آسان نیست. بسیاری از این دانشجویان، کارگران عادی در ایران هستند یا هم وابسته به درآمد خانواده‌هایشان.
امید ترشتوال، از دانشجویان افغان در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه اقتصادی خوارزمی، می‌گوید که دانشجویان از عهد‌شکنی وزارت علوم ناامید شده‌اند.
امید ترشتوال به زمانه می‌گوید:
«اکنون مسئولان گفته‌اند که رتبه‌های تک رقمی تا نفر سوم، مشمول برنامه بورسیه یا دریافت بسته خدمات تحصیلی رایگان هستند و بقیه کسانی که به عنوان دانشجو قبول شده‌اند و حتی اگر تک‌رقمی هم باشند و تا رتبه سوم نباشند، مستحق این برنامه نمی‌شوند. این ناراحتی بسیاری را در میان دانشجویان به بار آورده است و باید یک راهکاری در این زمینه تدوین شود.»
اما انصراف این دانشجویان از ادامه تحصیل نیز بی‌هزینه نیست.
دانشجویانی که ما با آنها گفت‌وگو کرده‌ایم، می‌گویند با پذیرفته شدنشان درآزمون ورودی کارشناسی ارشد، بخشی از شهریه را نیز پرداخته‌اند اما اکنون که می‌خواهند انصراف بدهند پولشان را نیز واپس نخواهند کرد.
در اوضاع کنونی در ایران، پرداخت هزینه‌های هنگفت تحصیلی به ویژه به دلار نگران کننده است.
امید ترشتوال، دانشجوی کارشناسی ارشد در دانشگاه خوارزمی تهران می‌گوید:
«نوسان نرخ دلار در ایران، معضل بزرگی برای افغان‌ها به بار آورده است. تا جایی که من آگاهی دارم، بسیاری از خانواده‌های مهاجر، رفتن به دانشگاه‌ها را از برنامه‌های زندگی خود حذف کرده‌‌اند. هزینه هر سمستر (ترم) درسی در حدود هشت تا ۹ میلیون تومان، با توجه به سطح درآمدها یک مبلغ کلان است.»
سال گذشته تحصیلی نیز برخی دانشجویان مهاجر افغان از ادامه تحصیل در دانشگاه‌های ایران انصراف دادند. در آن هنگام از این دانشجویان خواسته بودند تا شهریه‌هایشان را به دلار بپردازند. چیزی که با افزایش نرخ دلار در برابر تومان، این دانشجویان نتوانستند این هزینه را بپردازند. کسانی که تا بیش از ۱۰ میلیون تومان در یک ترم در دانشگاه‌های پزشکی ایران باید می‌پرداختند، در حالی که پیش از این، وزارت امور خارجه افغانستان به زمانه گفته بود دانشجویان افغانستانی در دانشگاه‌های دولتی ایران، رایگان درس خواهند خواند.
در گذشته‌ها، کودکان افغان نیز در مدرسه‌های ایران حق درس خواندن نداشتند و حتی آنانی هم که برای اقامت در این کشور مدرک قانونی داشتند با مشکل مواجه بودند. اکنون اما پنج سال می‌شود که این حق با صدور فرمان رهبر ایران در سال ۱۳۹۴ هجری خورشیدی به همه مهاجران افغان در مدارس ایران و دانشگاه‌ها داده شده است.
آموزش مهاجران افغانستانی در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها اما رایگان نیست.
منبع: رادیو زمانه