نگاهی به وضعیت زندانهای عادی در ایران

 وضعیت زندانها درایران که هر بخشی از آن میتواند چندین کتاب را شامل شود بدیهیست که در یک مقاله نمیگنجداما دراین  نوشته  فقط نگاه مختصری است براین معضل بزرگ جامعه ما  که صدها هزار خانوده هموطن باتبعات آن درگیرهستند این نوشته فقط به زندانیان غیر سیاسی اختصاص دارد هرچند که این انسانها خود قربانی سیاستهای انسان ستیزانه جمهوری اسلامی وبیعدالتی حاکم برجامعه هستند.

تعریف زندان : زندان یا محبس یا سجن  مکانیست محدود ومحصور که متهمان ومحکومان درآن نگهداری میشوند از زندان بعنوان ندامتگاه نیز نام میبرند. زندان همزمان باایجاد حکومت پدید آمده است وحاکمان برای مهار وکنترل مخالفان ویا بزهکاران اززنذان استفاده میکردند وبرای اجرای قوانینی که خود وضع کرده اند قانون شکنان رابه زندان محکوم میکنند.

در ایران زندانهای نوین ازآعاز عصر پهلوی وهم‌زمان با نظام قضائی نوین پدید آمد ودراین دوران درتمام شهرهای بزرگ ومتوسط ایران با در نظرداشت نسبت جمعیت زندان وجودداشت.

زندانهای بزرگ ومعروف ایران  .

زندان قصر :  این زندان که به زندان قصر قجر معروف است یکی از کاخهای قاجاریه بود که در سال ۱۱۶۸ بنا شده بودو درسال ۱۳۰۸ بصورت زندان باز سازی شدوسرانجام درسال ۱۳۸۳  به باغ موزه تبدیل گردید ، زندان قصر در طی ۷۵ سال شاهدزندانی شدن دهها هزار نفرو کشته شدن عده ای از مشاهیر ، فرارها ، اعدامها شکنجه ها ودرگیریهای خونین بین زندانیان بوده است ودردرون دیوارهای مرتفع این زندان قدیمی که اکنون فروریخته است خاطرات تلخ وشیرینی وجوددداشت اما دریغا که بیشتر این حاطرات به فراموشی سپرده شدند آ[خرین رئیس زندان قصر سرهنگ محرری بود که در آخرین روزهای انقلاب  باتفاق هژبر یزدانی سرمایه دار معروف که زندانی بود به امریکای جنوبی گریختند

زندان شهربانی یا کمیته مشترک : این زندان درزمان رضاشاه توسط آلمانیها ساخته شد دربین میله هایی که اتاقها را ازمحوطه زندان جدا میکرد علامت زسمی دولت آلمان بچشم میخورد این زندان تاسال ۵۱ زندان شهربانی موقت شهربانی بود پس از آن  به کمیته مشرک ساواک وشهربانی تغییر نام  یافت ،  نام این زندان دردورژیم از تاریخچه خونباری توام با مقاومتهای حماسه آفرین برخوردار است در جمهوری اسلامی این زندان  “توحید ” نامیده شد صدهه خاطره از زندانیان از این زندان مخوف وجوددارد این زندان نیز درسال ۸۲ به موزه عبرت تبدیل شد.

زندان قزل حصار:  این زندان بزرگ در سال ۱۳۴۸ افتتاح شد ودارای ۹ بند است ، دراین زندان کارگاههای  خیاطی ، قالیبافی  نجاری و مزارع کشاورزی وجوددارد این زندان ظرفیت ۲۰۰۰ زندانی را دارد اما ۶۰۰۰ هزار زندانی دراین زندان دوران محکومیت خودرا میگذرانند  درسال ۱۳۸۹ در شورشی که دراین زندان روی داد ۱۰ نفر اززندانیان  کشته شدند نام این زندان با نام جلادی بنام حاج داود رحمانی گره خورده است.

زندان اوین :  این زندان در کوهپایه های البرز ونزدیک قریه اوین قرار دارد این زندان شناخته شده ترین زندان ایران درجهان است ، زمینهای این زندان متعلق به سید ضیا طبا طبا ئی نخست وزیر کودتای ۱۲۹۹ بود که ساختمان آن از سال ۱۳۴۰ آغاز شد ودر رژِیم گذشته فقظ به زندانیان سیاسی اختصاص داشت اما پس از انقلاب بخشهایی از آن  تا کنون به زندانیان عادی اختصاص دارد .

زندان گوهر دشت : این زندان درمنطقه گوهردشت کرج قراردارد، درروزهای آغازین انقلاب یکی از مقامات  جمهوری اسلامی در یک  سخنرانی که از تلویزیون پخش میشد بااشاره به زندان گوهر دشت که هنوز به مرخله بهره برداری نرسیده بود اظهار داشت که شاه بجای دانشگاه وبیمارستان زندان میساخت ، این زندان پس از اینکه  توسط جمهوری اسلامی کاملا آماده شد از سال ۶۰ تا ۶۷ فقط به زندانیان سیاسی اختصاص داشت اما پس از فاجعه ملی سال ۶۷ وخالی شدن زندان  ، زندانیان غیر سیاسی نیز باین زندان منتقل شدند.

زندان جمشیدیه یا دژبان : این زندان درتهران ودر نزدیکی بیمارستان هزار تختخوابی قرار دارد  که زندانیان ارتشی وسرباز را دراین زندان نگهمیدارند.

زندان قرچگ ورامین : این زندان از ۷ سوله تشکیل شده و ویژه زنان است و از کمترین امکانات برخورداراست و۲۰۰۰ زندانی زن  درغیر انسانی ترین و تحقیر آمیزترین شرایظ زیست میکنند، آب شور والوده این زندان قابل شرب نیست وبرای هر۲۰۰ نفر فقط دوسرویس بهداشتی وجوددارد ، نبودن دستگاه تهویه  وجمعیت بیش از کنجایش سوله ها وبوی تعفن سرویسهای بهداشتی موجب آلودگی بیش از حد زندان است  ، وجود کودکان  دراین هوای آلوده وتغذیه نامناسب دردناکترین  ویژگی زندان قرچگ است ، مسئولین زندان زنان شرور را یرای آزار واذیت زندانیان سیاسی ، دراویش وبهائی ها تحریک میکنند وتاکنون چندین بار زنان درویش راکتک زده اند همچنین زنان دراین زندان با قالی باقی وخیاطی اندکی دستمزد میگیرند ودر واقع استثمار میشوند.

زندان کهریزک : تاریخ تاسیس  زندان کهریزک مشخص نیست ،  این زندان پس از جنبش سال ۸۸ وزندانی کردن عده ای از دانشجویان ودیگر دستگیر شدگان نه تنها درایران بلکه  بخلطر شکنجه های وحشیانه وکشته شدن دودانشجو  دررسانه های  جهان نیز بازتاب یافت ، آوازه شکنجه های بیحد وحصر دراین زندان برزندانیان بقدری کینه مردم را برانگیخت که بدستور خامنه ای  تعطیل گردید.

زندان فشا فویه :  این زندان دربیابانهای بین تهران وقم در سال ۱۳۸۷ افتتاح شد ، ۱۷۰۰۰ زندانی  که حکم آنان قطعیت یافته دراین زندان نگهداری میشوند بیشتر زندانیان این زندان را معتادین تشکیل میدهند دراین زندان لاتها ودزدان وقاتلها کمتر دیده میشوند، رفتار خشونت بار مامورین باعث شده که تاکنون ۲ زندانی درزیر شکنجه کشته شده اند.

از دیگرزندانهای معروف میتوان از زندان وکیل آباد درمشهد ، عادل آباد درشیرازودیزل آباد در کرمانشاه نام برد ، زندان دیزل آباد کرمانشاه به “آخر دنیا ” معروف است رفتار بازندانیان  بقدری خشونت بار است که تاکنون دوسرباز وظیفه مامور بخدمت دراین زندان از شدت تالم دردیدن این همه ظلم  خودکشی کرده اند  ، درایران ۲۱۰ زندان بزرگ ومتوسط وجوددارد که ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار زندانی زیر دادگاه ویا محکوم دراین زندانها محبوس هستند که شامل۷۵۰۰ زندانی زن  و۱۸۰۰ کودک ونوجوان میباشد، آمار زندانیان  در کشورها بستگی به نطام سیاسی واجرای عدالت  اقتصادی وتوزیع ثروت دارد ، امریکا با ۲ ملیون زندانی بیشترین آمار زندانی رادرجهان دارد  کشور چین با با ۱ ملیون و۷۰۰ هزار درمقام دوم وبرزیل با نزدیک ۱ ملیون مقام سوم را دارد چین با وجود اینکه ۲۰ برابر ایران جمعیت دارد اما آمار زندانیانیان ۶ برا بر ایران میباشد ، درایران از سال ۵۸ تاکنون میزان زندانیان۲۷ برابر شده است این افزایش  زندانی نشانگر جامعه ای آکنده از تباهی وفساد است که جمهوری اسلامی  آفریده است  هلند درسالهای اخیرچندین زندان خودرا بعلت کمبود جرائم تعطیل کرده است اما درتمام زندانهای ایران میزان زندانیها ۳ برابر گنجایش زندان است

شرایظ زندانها ومناسبات درونی زندانها :  شرایط درون زندانها ونحوه رفتار با زندانیان وروابط درونی زندانیان با یکدیگر باز تاب ونمادیست ازنحوه اداره کشور ورعایت حقوق شهروندان، هرچند درجامعه وملا عام  حاکمیت برای حفظ ظاهروفریب افکار عمومی خشونت کمتری بکار ببرد اما درزندان که از دید همگان پنهان است مسئولان  رژیم درزندانها ماهیت خودرا آشکار میکنند واز هرکونه خشونت وشکنجه ای وپایمال کردن حقوق زندانیان خودداری نمیکنند وشاهد شکنجه ها ی توانفرسا وتحقیرهائی که به زندانیان روا میشود دهها هزار زندانی هستند که از زندانهای مخوف جمهوری اسلامی رهائی یافته اند.

وضعیت تفذیه درزندانها : عذاهای زندان از نطر کمی وکیفی تامین کننده مواد لازم ومورد نیازبرای حفظ سلامتی یک انسان نیست، از نظر کمی غذا بسیار اندک است و زندانیانی که توانائی خرید مواد خوراکی را ازفروشگاه ندارند همواره درحالت گرسنگی هستند، از نظر کیفی غذا آلوده وغیر بهداشتی است درمیان غذاها گاهی فضله موش ، نخ گونی  ودرمیان خوراک عدس دانه های سنگریزه یافت میشود، وعده های غذا شامل صبحانه یک قرص نان لواش ویک تکه پنیر یا ظرف کوچک مربا ، ناهارمقداری برنج یا سویا وشام آش یا شوپ وعدس ونان وخرما یا سیب زمینی ، درعذاها بندرت گوشت یافت میشود وفقط در اعیاد مذهبی وروز تولد پیامبر وامامان مرغ یا گوشت به جیره زندانیان افزوده میشود ، کیفیت آب آشامیدنی بویژه در زندانهای قرچک، فشا فویه وقزل حصار  بمراتب از غذا بدتر است .براثر کیفیت نازل غذا ۶۰ درصد زندانیان دچار سوتغذیه هستند.

روابط درونی زندانیان : در روابط درونی زندانها  ثروت وقدرت حاکم مطلق هستند ، آنانکه دارای ثروت هستند کارگر وفرمانبردار دارندزندانیانی که نیاز به پول دارند درازای کار برای دیگران ویا فروش تخت خود مقداری درآمد کسب میکنند، گنده لاتها ولاتهاکه هرکدام باند خودرادارند بانوچه هایشان برزندان حکمروائی میکنند ودرا زای باج کیری از ثروتمندان از آنان محافظت میکنند، این باندها گاهی برسرمنافع خود با یکدیگر به نزاع میپردازندوبا تیزی، چاقو وآب جوش  یکدیگررا مجروح میکنند وگاهی این دعواها منجر به قتل نیز میشود چنانکه وحید مرادی یکی ازگنده لاتهای تهران که بجرم قتل زندانی بود در درگیری با دوقاتل دیگر بقتل رسید این دعوا بخاطر ” رجزخوانیها برعلیه یکدیگر بود یکی از علل قتل درزندانها اینستکه یک قاتل که محکوم به اعدام است زندانی دیگر را بقتل میرساند تا مرحله دادگاه ومحکومیت دوباره زمان بیشتری زنده بماند،  درزندان زنان در زندان رجایی شهر تاکنون دوزن بعلت دعواهای داخل بند بقتل رسیده اند ، از ویژگیهای دیگر زندانیان خالکوبی ، فحاشی وهتاکی، رجزخوانی  وداشتن یک لقب است زندانبانان  به تمام مناسبات درون بندها اشراف کامل دارند اما با دریافت رشوه تمام روابط زورگویانه وپلید بندها را نادیده میگیرند.

شکنجه درزندان :  شکنجه وازار واذیت زندانیان بستگی به موقعیت زندانی دارد زندانیان ثروتمند وگنده لاتها بعلت پرداخت رشوه از شکنجه مصون هستند اما دیگر زندانیان گاهی حتی بدون بهانه وبرای زهرچشم گرفتن بشدت مورد شکنجه وکتک قرار میگیرند این شکنجه ها شامل “جوجه کباب ” یعنی دست وپای زندانی را به چوب میبندند وچند نفری اورا زیرضربات باتوم میگیرند نوع دیگر شکنجه “دالان ” است که مامورین در دوردریف روبروی یکدیگر میایستند وزندانی را مجبور به عبور از میان دوردیف میکنند ودرحین عبور مامورین اورا شلاق باران میکنند نوع دیگر شکنجه آویزان کردن از دست وپاست که زندانیان این نوع شکنجه را “عیسی وموسی” مینامند، کتک زدن ، فحاشی ووتحقیر از رفتارهاییست که درمورد زندانیان روا میشود.

تجاوز در زندان :  یکی از شنیع ترین اعمالی که بوسیله زندانبانان اعمال میشود فروختن جوانان تازه وارد به زندان به گنده لاتهاست این جوانان بی پناه بهر علتی که دستگیر شده اند زندانبانان درکمال وقاحت وبی شرمی آنانرا درازای مبلغی پول دراختیار گنده لاتها قرار میدهند این پااندازی  را “آوردن عروس ” مینامند واز آن لحظه جوان مورد سواستفاده قرار میگیردوتحقیر وافسردگی جوان آغاز میشود، درزندان قزل حصار یک جوان تراجنسی که شبانه روز مورد تجاوز قرار میگرفته خودکشی کردتا از این همه حقارت وستم رها شود.

مواد مخدر درزندان : خود زندانیان اعتراف میکنند که  تهیه مواد مخدر درزندان بمراتب از بیرون قابل دسترس تر است درزندان انواع واقسام مواد مخدر ومشروبات الکلی یافت میشود مواد مخدری مانند تریاک، شیره، سوخته ، هروئین ، شیشه ، کوکائین ، کریستال وکروکودیل درزندان توسط باندهای مواد مخدرتوزیع میشود ، زندانیانی که توان مال خرید مواد را ندارند چند نفری  یک بسته هروئین را شریکی تهیه می کنند وهمگی درزیریک پتو جمع میشوند ودود مواد را شریکی استنشاق میکنند ، مسلما وارد کننده این مواد برادران مسئول زندان هستند.

بیماری ودرمان درزندان : محیط زندان بعلت بسته بودن ورعایت نکردن اصول بهداشتی توسط خود زندانیان ،  دسترسی محدود به پزشک وداروسوتغذیه واستفاده از یک سرنگ برای تزریق موادمخدر اغلب زندانیان به بیماریهای پوستی ، ریوی ، گوارشی هپاتیت وایدز مبتلا هستند ودر سالهای اخیر بیماری کرونا نیز جان عده ای از زندانیان راگرفت.

درباره علل وعوامل جرم وزندانی شدن شهروندان خود موضوع بسیار گسترده ایست که بحث جداگانه ای را می‌طلبد.

زندان‌ها آئینه تمام نمای جامعه هستند ودر شرایط کنونی جامعه  که میزان جرائم همچنان زیاد ترمیشود درآینده  نیزشاهد افزایش زندانیان بیشتری خواهیم بود .