وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا در گزارش سالانه‌ای که درباره وضعیت حقوق بشر نزدیک به ۲۰۰ کشور منتشر کرده است از ایران، روسیه، چین و کره شمالی به عنوان کشورهای که به طور “روزانه” حقوق انسانی شهروندانشان را نقض می‌کنند نام آورده و گفته است که این چهار کشور از نظر “اخلاقی سزاوار نکوهش” هستند.
این گزارش که متن فارسی آن در رادیو زمانه منتشر شده است، با مقدمه‌ای به امضای جان سالیوان، سرپرست موقت وزارت خارجه آمریکا در روز ۲۰ آوریل ۲۰۱۸ برابر با ۳۱ فروردین ۱۳۹۷ در پایگاه “دفتر دموکراسی، حقوق بشر و کارگری” این وزارتخانه منتشر شده است.
بخش مربوط به ایران در ۴۸ صفحه به فهرست نقض حقوق بشر در ایران در سال ۲۰۱۷ در حوزه‌های مختلف می‌پردازد از جمله: اعدام‌ها، قتل‌های فراقانونی و نقض حق زندگی، مفقود شدن افراد به دست نیروهای امنیتی، شکنجه و مجازات خلاف شأن انسانی، زندانی کردن افراد برای عقیده و یا کنش سیاسی، مذهبی، قومی، نقض حقوق قضایی متهم‌ها، نقض حق داشتن وکیل، ضبط غیرقانونی اموال، نقض حریم خصوصی شهروندان، آزادی بیان و رسانه، نقض حق دسترسی به اطلاعات، آزادی اینترنت، فرهنگ و فضای دانشگاهی، آزادی حرکت، آزادی عقیده و مذهب، حق بیان هویت جنسیتی و گرایش جنسی، و حقوق کارگران…
جان سالیوان در توضیح این گزارش گفته است که این پژوهش در حوزه حقوق بشر به عنوان منبع معتبر توسط نهادهای دولتی در آمریکا از جمله کنگره ایالات متحده، نهادهای وابسته به بازوی اجرایی دولت و نهادهای قضایی برای تصمیم گیری‌ها در موضوعات مختلف از قبیل کمک به پذیرش پناهنده استفاده خواهد شد.
سرپرست وزارت خارجه آمریکا نوشته است که: «حکومت‌هایی که آزادی بیان و آزادی برگزاری اجتماعات را محدود می‌کنند، نسبت به اقلیت‌های قومی، دینی و دیگر اقلیت‌ها خشونت می‌کنند و یا اجازه خشونت به آنها را می‌دهند، و یا شأن اساسی انسانی افراد را نادیده می‌گیرند شایسته نکوهش هستند و منافع ما را نادیده می‌گیرند».
خیزش دی ماه و تظاهرات‌های سرتاسری در ایران در گزارش در چند قسمت گنجانده شده‌اند از جمله کشته شدن معترضان در زندان و دستگیری تعداد زیادی از جوانان. اما گزارش وزارت خارجه آمریکا توجه ویژه‌ای هم به موضوع مصونیت فراقانونی نیروهای امنیتی و لباس شخصی در اعمال خشونت علیه معترضین و شرکت‌کنندگان در تظاهرات عمومی دارد. به گفته این گزارش، سوء استفاده‌های نیروهای امنیتی و بسیجی از قدرت برسی نمی‌شوند و هیچ روند قانونی شفافی در رسیدگی به جرایم آنها در خشونت به شهروندان وجود ندارد و این نیروها مصونیت فراقانونی دارند.
ادامه اعدام‌ها
در این گزارش آمده که از ماه اکتبر ۲۰۱۷ حکومت ایران بیش از ۴۳۷ نفر را اعدام کرده است که تنها ۷۰ اعدام به طور رسمی همراه با اطلاعاتی مانند تاریخ اعدام، نام اعدام شده و اتهام او منتشر شده‌اند.
با وجود الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر برای تخفیف در مجازات اعدام جرایم مربوط به مواد مخدر، به گزارش وزارت خارجه آمریکا بیشتر اعدام‌های سال ۲۰۱۷ در ایران مربوط به جرایم مرتبط با مواد مخدر بوده است. بر اساس «قانون الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر» که سوم آبان ۱۳۹۶ ابلاغ شد مجازات اعدام درباره برخی از قاچاقچیان مواد مخدر حذف شد و این افراد به جای اعدام به “حبس درجه یک تا ۳۰ سال” محکوم می‌شوند.
در این گزارش سالانه از محمدعلی طاهری و عرفان حلقه هم نام آورده شده و به این اشاره شده که او تا به حال چندین بار به اعدام محکوم شده است. حکم طاهری آخرین بار در آبان ماه ۱۳۹۶ جاری به دلیل “عدم مطابقت با قوانین” از سوی دیوان عالی کشور نقض شد و گزارش ضمن اشاره به این موضوع از دستگیری گسترده حامیان طاهری توسط اطلاعات سپاه پاسداران انتقاد می‌کند.
زندان‌های پرجمعیت
این گزارش همچنین از شرایط زندان‌ها در ایران انتقاد می‌کند و می‌گوید با بیش از ۲۰۰ هزار نفر زندانی، زندان‌های ایران سه برابر گنجایش‌شان جمعیت دارند و به این دلیل بسیاری از زندانیان فضای کافی برای زندگی در زندان ندارند. وضعیت بهداشت و سلامتی در زندان‌ها هم بد توصیف شده و در گزارش نام بخری زندانی‌ها آمده است که در زندان‌ها به دلیل مناسب نبودن مراقبت‌های پزشکی صدمه جانی می‌بینند – از جمله فردین فرامرزی که در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۷ در زندان مرکزی سنندج در زندان جان خود را از دست داد.
گزارش همچنین به لیست زندانیانی می‌پردازد که دو تابعیتی هستند و در ایران به‌صورت “خودسرانه و طولانی‌مدت” و بر اساس “اتهامات سیاسی” بازداشت شده‌اند.
وضعیت زندانی‌های بهایی، زندانی‌های قومی و زنان در زندان هم هرکدام مجزا بررسی شده است.
به شرایط زندان رجایی شهر به ویژه وضعیت بد خدمات بهداشت و درمان در این زندان هم گزارش اشاره می‌کند به ویژه در دوران اعتصاب غذای زندانیان سیاسی در ماه ژوئیه ۲۰۱۷ که منجر به انتقال ناگهانی بیش از ۵۰ زندانی سیاسی، از جمله حداقل ۱۵ زندانی از بند ۱۲ به بنده امنیت ویژه ۱۰ در زندان شد.
نقض حقوق انسانی با مشارکت ایران در جنگ سوریه
بخشی از این گزارش مربوط به درگیری نیروهای سپاه قدس در جنگ داخلی سوریه و در حمایت از حکومت بشار اسد است. گزارش همچنین به حمایت ایران از گروه‌های تروریستی در عراق می‌پردازد.
در گزارش با استناد به گزارش دیدبان حقوق بشر آمده است که ایران در این جنگ قراردادها و قوانین بین‌المللی را نقض کرده و سربازان کودک را به میدان جنگ فرستاده است. همچنین نوشته است که ۱۴ نفر از این کودکان در لشگر فاطمیون – که لشگر مهاجران افغانستانی‌ای هستند که از سوی سپاه به سوریه فرستاده شده‌اند – کشته شده‌اند.
ایجاد محدودیت حرکت برای سیاست مداران مخالف
در این گزارش به ادامه حصر رهبران جنبش سبز میرحسین موسوی و مهدی کروبی و همسر موسوی، زهرا رهنورد اشاره شده و آمده است که محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران نیز در ایران آزادی حرکت ندارد، از دادن اظهارات عمومی منع شده و رسانه‌ها هم حق انتشار نام یا تصویر او را ندارند.
گزارش همچنین به سرکوب مداوم اصلاح طلبان در ایران اشاره کرده است.